داریوش بزرگ در یک نگاه
صحنه بار عام داریوش در کاخ آپادانا
شناس نامه داریوش :
نام : داریوش
نام خانوادگی : هخامنشی
نام پدر : ویشتاسپ
سال تولد : 550 پ.م ( پیش از میلاد مسیح )
نام اجداد به ترتیب : آرشام ، آریارمن ، چش پش ، هخامنش
نام همسر : هئوتسیا ( آتوسا ) ،دختر کوروش کبیر
نام فرزندان : خشایارشا ، آرتباز ، هخامنش
تاج گذاری : 522 پ.م
مدت سلطنت : 36 سال
مدت زندگی : 64 سال
درگذشت : 486 پ.م
سازمان اداری داریوش :
داریوش بنیان گذار شاهنشاهی بزرگی است که از شمال به رود دانوب و دریای سیاه و استپ های جنوب روسیه و دریاچه آرال و سرزمینهای ماورای رود سیحون و از مشرق به کوههای هیمالیا و هندوستان و اراضی ماورای رود سند و از جنوب به دریای عمان و خلیج فارس و حبشه و از مغرب به دریای مدیترانه و تونس محدود می شد ، وی برای اداره این شاهنشاهی وسیع به تشکیلاتی پرداخت که عبارتند از :
1- تقسیم کشور به سی خشتره ( استان ) و گماردن شهربانی برای هر کدام به نام خشتره پاون ( به زبان یونانی ساتراپ ) .
2- ایجاد راه شوسه شاهی از ممفیس پایتخت مصر به سارد ( واقع در ترکیه ) ، بابل ( واقع در عراق ) ، هگمتانه ( همدان ) و سرانجام شوش .
3- ایجاد چاپارخانه ها که در واقع هسته اولیه سازمان پست کنونی محسوب می شود.
4- طراحی و تشکیل سپاه جاویدان به تعداد ده هزار نفر که همواره آماده نبرد بود و امنیت کشور را حفظ و هیچگاه از شمار آن کاسته نمی شد .
5- تا پیش از داریوش اخذ مالیات در ایران ترتیب معینی نداشت و فرمان روایان محلی به دلخواه از مردم باج و خراج می گرفتند . داریوش میزان مالیات را مشخص و سپس در صدد برآمد تا بداند این مقدار برای مردم سنگین است یا نه . از استانها پاسخ آمد که مردم قادر به پرداخت آن هستند ، با این وجود داریوش دستور داد میزان مالیات نصف شود .
6- تشکیل سازمان بازرسی از افراد توانمند و نخبه برای کنترل عملکرد خشتره پاونها و سایر مسئولین حکومتی که ایشان را چشم و گوش خود می خواند .
7- ضرب سکه برای آسان شدن داد و ستد که پیش از آن به صورت معامله اجناس با یکدیگر صورت می گرفت . این سکه ها به نام داریوش و دریک نام گرفت .
8- حفر کانال سوئز و اتصال دریای مدیترانه به بحر احمر و در نتیجه رونق گرفتن بازرگانی میان آسیا و اروپا از طریق دریا و کشتی .
فرمان ها و گفتار داریوش :
1- کتیبه بیستون
2- کتیبه کاخ تچر
3- کتیبه های منقور بر الواح سیمین و زرین مکشوف در پایه های کاخ آپادانا
4- کتیبه دیواره جنوبی تخت جمشید
5- بخش اعظمی از الواح گلی یافته شده در تخت جمشید
6- لوح گلی شوش در مورد وسعت امپراتوری
7- لوح گلی شوش در باره چگونگی ساخت آپادانا
8- کتیبه سوئز در باره حفر کانال مکشوف در مصر
9- کتیبه الوند در گنج نامه همدان
10- کتیبه آرامگاه در نقش رستم
بناهای به جا مانده از داریوش :
1- تخت جمشید که ساخت آن به دستور داریوش در حدود 518 پ .م آغاز و توسط جانشینانش تکمیل و گسترش یافت . بناهای زیر در این مجموعه به هنگام فرمان روایی داریوش بزرگ به پایان رسیده است :
صفه یا تختگاه
پلکان جنوبی
کاخ تچر : کاخ خصوصی داریوش
کاخ آپادانا : تالار بار عام
2- آپادانای شوش
3- آرامگاه
خصال داریوش :
داریوش شاهی بود عاقل و دارای اراده قوی و هر چند در بعضی موارد شدت عمل نشان داده است ولی غالبا رفتار او با مغلوبین ملایم و معتدل بود . در گزینش افراد نظر صائب داشت و هرگز به خطا نمی رفت . وی شاهنشاهی ایران را از نو بنیاد گذاشت که در آن زمان و با آن محیط بهتر از آن عملی نبود .در زمان داریوش ایران به نهایت وسعت خود رسید. با وجود این که داریوش با یونانیان وارد جنگ شد اما مورخین یونانی نظیر هرودوت و به ویژه اشیل ، ادیب و شاعر معروف و یکی از نفراتی که در نبرد ماراتن حضور داشته است ،از داریوش به خوبی یاد کرده اند و برای او احترام زیادی قائل بوده اند .
نگاه نهایی :
داریوش هخامنشی گزارش گر ماهری است . در جهان باستان هیچ کس به اندازه او در جهت ایجاد سابقه و گزارش مکتوب برای آیندگان از اصول جهان داری اش نکوشیده است .
« به خواست اهورا مزدا ، من چنینم که راستی را دوست دارم و از دروغ روی گردانم . دوست ندارم که ناتوانی از حق کشی در رنج باشد ............... ای مردم بهترین کار را از توان مندان ندانید و بیشتر به چیزی بنگرید که از ناتوانان سر می زند »
این است بخشی از معتقدات داریوش که خود در سنگ نوشته هایش اعلام می کند . چنین بیانیه ای از زبان یک شاه در سده ششم پ .م به معجزه می ماند . از بررسی دقیق الواح دیوانی تخت جمشید می توان نتیجه گرفت که داریو ش تا چه حد با مسائل مردم ناتوان و برقراری عدالت همرا بوده است . این الوح می گویند که در نظام او حتی کودکان خردسال از پوشش خدمات اجتماعی برخوردار بوده اند ، دست مزد کارگران بر اساس نظام منضبط مهارت و سن طبقه بندی می شده ، زنان از مرخصی و حقوق زایمان و نیز حق اولاد استفاده می کرده اند ، دست مزد کارگرانی که دریافت اندکی داشته اند با جیره های ویژه ترمیم می شده ، فوق العاده سختی کار و بیماری پرداخت می شد، حقوق زن و مرد برابر بود و زنان امکان داشتند کار نیمه وقت انتخاب کنند تا از عهده وظایف خانگی خود برآیند . چنین رفتاری که فقط می توان آن را مترقی خواند ، نیازمند ادراک و دور نگری بی پایانی بوده است و مختص شاه مقتدر و بزرگی است که می گوید : من راستی را دوست دارم .
